De narcistische ouder

Niet alleen narcistisch misbruik binnen de relatie, maar ook narcistisch misbruik binnen gezinnen komt veel voor. Als je als kind opgroeit in een gezin met een narcistische ouder, heb je veel te verduren. Zolang een kind van een narcistische ouder nog klein is, hoeft er nog niks aan de hand te zijn.

Dit komt, omdat het kind nog gehoorzaamt en nog geen eigen identiteit heeft ontwikkeld. Zodra het kind wat ouder wordt en deze ontwikkeling begint, zie je vaak dat de fricties en problemen in het ouder-kindcontact ontstaan.

De liefde van de ouder is voorwaardelijk; als je doet wat ze zeggen, is er minder kans op conflict. Dit is natuurlijk een erg ongezonde situatie en gaat ten koste van je"zelf"! Deze ouder houdt alleen van zichzelf.

Een aantal gedragingen van een narcistische ouder:

• Vertoont grensoverschrijdend gedrag en er is geen ruimte voor jou als kind om te zijn wie je bent.
• Oordelen en veroordelen en stellen zich veelal superieur op.
• De post van jou als kind openen, dingen in je kamer weghalen of verplaatsen zonder jouw medeweten of overleg. Ze hebben geen respect voor jouw ruimte en zullen gewoon binnenkomen in je kamer.
• Daarnaast is er geen interesse in jou als persoon, niet écht luisteren naar je verhalen of wat je bezighoudt, het gaat altijd weer over hen of hoe zij het beter zouden doen.
• Er is geen ruimte voor jouw emoties en gevoelens. Bij emoties van jou kunnen ze kwaad weglopen, omdat ze er niet mee om kunnen gaan, ook al betreft het niet iets van hen. Er kunnen kwetsende uitspraken op volgen, bijvoorbeeld: Als je mijn kerstdagen/verjaardag/etc. maar niet verpest.
• Ze manipuleren, claimen en kleineren je en als ze nare opmerkingen hebben geplaatst, wordt er gedaan alsof er niets aan de hand is. Ook hier geldt weer; zij kunnen alles maken, jij niets, het meten met twee maten.
• Als het ze niet zint bij ruzie of tegenspraak, kunnen ze gaan chanteren en b.v. uitspraken doen als: Dan vertrek je maar uit dit huis.
• Machtsmisbruik.
• Zijn goed in het manipuleren en uitspelen van familieleden.
• Zijn zelf vaak kind van een narcistische ouder.
• Zijn onveilig, want ze gedragen zich wisselvallig en wispelturig. Voorbeeld: Als ze iets niet zint wat jij hebt gedaan en ze zouden die dag iets voor je doen, laten ze je zonder schroom aan je lot over.
• De dingen die ze voor je hebben gedaan vaak tegen je gebruiken. (Niet op emotioneel vlak, want daar kunnen ze niet mee omgaan, maar fysiek, b.v. meehelpen met een verhuizing).
• Kunnen niet zelfreflecteren en projecteren hun eigen tekortkomingen op jou.
• Ze kennen geen empathie, ook niet als ze je gekwetst hebben.
• Kunnen geen excuses maken, dat zien ze als een "knieval".
• Treiteren en financieel misbruik.
• Alles wordt altijd bij jou als kind neergelegd; jij moet zus, jij moet zo. Het ligt altijd aan jou. Je had het altijd anders of beter moeten doen. En zij zouden het zelf ook altijd beter hebben gedaan.
• Willen naar de buitenwereld het "ideale" gezin lijken en gedragen zich dan als de ideale ouder.
• Vinden status, macht, hoge opleiding, titels en aanzien belangrijk, dus zullen er altijd op aansturen dat jij als kind een hoge opleiding moet volgen.
• Instabiel; het ene moment aardig en er hoeft maar iets mis te gaan of ze zijn boos en dominant. Als ze in stress verkeren, kunnen er instabiele uitbarstingen plaatsvinden, dit kan variëren van huilen, woede tot frustatie.
• Willen als ouder domineren. Ze hebben in hun optiek altijd gelijk.
• Zijn deloyaal.
• Ze zijn nooit echt te bereiken.
• Een ruzie wordt nooit echt opgelost, maar moet vaak zakken.
• Voelt de narcistische ouder dat deze geen gelijk krijgt of het niet "wint" van het kind,  dan vervallen ze in de slachtofferrol, beginnen te steunen en te kreunen, zijn zielig, waarna de stiltebehandeling of de stille guerilla kan volgen, net zolang tot de emoties van de narcistische ouder zijn uitgedoofd.
• Narcisten wisselen in conflictsituaties vaak van rol: van boosheid naar slachtofferrol en andersom. Dit geldt niet alleen voor narcistische ouders, maar ook voor de narcistische partner of collega.

Het is net als met collega's op je werk, als er een narcist tussenzit, ontstaat er op termijn vaak frictie in het team. Dit is in een gezinssituatie met een narcistische ouder net zo.

Vaak zie je in gezinnen met een narcistische ouder dat er tweeërlei manieren zijn waarop de kinderen van deze ouder(s) zich ontwikkelen.

Een ouder die zijn kind het ene moment aantrekt en het andere moment afstoot of tegenstrijdig communiceert, zorgt ervoor dat het kind onzeker wordt en zich ook zo gaat gedragen.

Dit kan zich uiten in het feit dat het kind opstandig wordt en zich gaat wapenen tegen de narcistische ouder door de chronische afwijzingen en neerbuigende opmerkingen  of zelf ook narcistisch gedrag kan gaan ontwikkelen, omdat ook hier een patroon is opgebouwd van diepe minderwaardigheid. En zo wordt het van generatie op generatie doorgegeven. Let wel: dit kan, dit hoeft niet altijd zo te zijn!

Of je ziet dat het kind zich ontwikkelt als het zogeheten "aangepaste kind". Dit kind wil haast onzichtbaar zijn, schuift zijn eigen ik en de daar bijbehorende emoties en gevoelens weg, waardoor deze op latere leeftijd vaak een zelfbeeld heeft ontwikkeld wat altijd afgestemd is op de ander, wil pleasen, geen grenzen aangeeft en niet duidelijk durft te zijn. Dit, om op deze manier geen confrontatie met de ander te krijgen en de harmonie te bewaren, maar hierbij verloochent het kind zichzelf. In de volwassen periode kan deze problemen met relaties ontwikkelen, destructieve relaties krijgen en coaching nodig hebben om te werken aan de eigen identiteit.

Deze tweeledige ontwikkeling van kinderen kan in één en hetzelfde gezin voorkomen.

Ook in deze situatie van narcistisch misbruik geldt weer dat er veel onbegrip is vanuit de omgeving. Vaak kan het kind er met niemand over praten, want  -in tegenstelling tot de narcistische ouder- is het kind loyaal aan de ouder. Bovendien is de ouder naar de buitenwereld "de perfecte ouder", wat het extra moeilijk maakt. Dit kan voor een isolement en groot gevoel van eenzaamheid zorgen en dit draagt er mede aan bij dat je twijfelt aan je"zelf" en dit kan op latere leeftijd ook gevolgen hebben. Je durft niet echt te vertrouwen op je"zelf" en bent onzeker over wie je bent. Je durft niet zichtbaar te zijn. Het is dus een hele serieuze zaak en kan flinke gevolgen hebben. Hier kunnen we in coaching aan gaan werken. Het is belangrijk dat je de cirkel van narcistisch misbruik doorbreekt!